Το μεγαλύτερο θέμα προ του δημοψηφίσματος ήταν το
νόμισμα. Ο Άλεξ Σάλμοντ είχε δηλώσει ότι μια ανεξάρτητη Σκωτία θα μπορούσε να
κρατήσει, αλλά και να υποστηρίξει, την αγγλική λίρα. Η Αγγλία βεβαίως, καθώς
και τα κόμματά της δεν συμφωνούσαν με αυτή την προοπτική, ανώ από την πλευρά
του ο πολιτικός ηγέτης των Σκοτσέζων και υπέρμαχος της ανεξαρτησίας δήλωνε ότι
αν η Αγγλία δεν επιθυμούσε τη νομισματική ένωση, τότε η Σκωτία δεν θα κατέβαλε
το μερίδιο που της αναλογεί στο βρετανικό χρέος και έτσι θα υπήρχαν αλυσιδωτές
αντιδράσεις. Ένα άλλο σενάριο, θα ήταν η Σκωτία να χρησιμοποιήσει το Ευρώ, όμως
ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα απαιτούσε μεγάλη και χρονοβόρα προετοιμασία. Σε ότι
έχει να κάνει με την Ε.Ε , η Σκωτία διατυμπάνιζε ότι ακόμα και ανεξάρτητη θα
έκανε αίτηση ένταξης στην Ε.Ε. Το θέμα όμως δεν είναι τόσο ξεκάθαρο, μιας και
θα έπρεπε ακολούθως τα κράτη – μέλη να αποφάσιζαν ομόφωνα την ένταξη. Και δεν
είναι καθόλου σίγουρο ότι η Αγγλία, αλλά και το Βέλγιο με την Ισπανία που έχουν
και αυτές αποσχιστικά κινήματα που πρέπει να διαχειριστούν, θα επέτρεπαν στους
συμπαθείς Σκωτσέζους την ένταση στους ευρωπαϊκούς κόλπους.
Οι Σκωτσέζοι πίστευαν ότι θα μπορούσαν να είναι
οικονομικά ανεξάρτητο κράτος, χάρις στα έσοδα που θα είχαν από το πετρέλαιο που
βρίσκεται στη Βόρεια Θάλασσα. Δεν είναι ψέμα, ότι το 90% της παραγωγής
πετρελαίου του Ηνωμένου Βασιλείου προέρχεται από τη Σκωτία. Από την άλλη, οι
Σκωτσέζοι υπέρμαχοι της ανεξαρτησίας διατυμπάνιζαν ότι στη Βόρεια Θάλασσα
μένουν να εξαχθούν περίπου 24 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου ενώ οι ενωτικοί
δεν τα υπολόγιζαν για πάνω από 10 δισεκατομμύρια. Δυστυχώς η αλήθεια δεν
μπορούμε να ξέρουμε από ποια πλευρά προέρχεται.
Στο σημείο αυτό, πρέπει να πούμε ότι αρκετούς μήνες
πριν το ‘όχι’ υπερίσχυε συντριπτικά. Χρειάστηκε μάλιστα να φτάσουμε λίγες
βδομάδες πριν το δημοψήφισμα ώστε το ‘ναι’ να προηγείται και να δείχνει να
συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες. Μπορεί τελικά το ‘όχι’ να κέρδισε,
με την αμέριστη κινητοποίηση σύσσωμης της βρετανικής πολιτικής σκηνής, του
Γκόρντον Μπράουν, σταρς όπως ο Μπέκαμ και ο Στίνγκ αλλά και τεράστιου μέρους
της αγγλικής κοινής γνώμης, όμως το ποσοστό που έλαβε η προοπτική για μια
ανεξάρτητη Σκωτία πρέπει να αφυπνήσει τους ευρωπαίους ηγέτες. Η καμπάνια του
‘Καλύτερα Μαζί’ (Better
together)
μπορεί να κέρδισε το δημοψήφισμα, όμως πλέον σίγουρα θα δωθούν μεγαλύτερες
αρμοδιότητες στα Κοινοβούλια της Σκωτίας, της Ουαλίας και της Βορείου
Ιρλανδίας. Η βρετανική
ένωση, η οποία μετράει ήδη 307 χρόνια ζωής, συνεχίζει να υφίσταται αλλά δεν θα
είναι ποτέ πια ίδια. Ενα μέλος της θα αποφασίζει αυτόνομα σε εξαιρετικά
κρίσιμους τομείς, όπως αυτοί της φορολογίας και του κοινωνικού κράτους.
Ένα ακόμα
χρήσιμο συμπέρασμα που προέκυψε, είναι ότι οι πολίτες κάθε χώρας μπορούν
πολιτισμένα, διαλογικά και δημοκρατικά να συζητούν και να αποφασίζουν για το
μέλλον τους. Και λάθος να αποφασίσουν, δική τους θα είναι η απόφαση. Ένα ακόμα
σημαντικότερο συμπέρασμα είναι ότι σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες ενισχύονται ή
γεννιόνται αποσχιστικά κινήματα, με κορυφαίο παράδειγμα του Καταλανούς που
επιθυμούν λυσσαλέα την απόσχισή τους από την Ισπανία. Τέτοια κινήματα, παρόλο
που ξεκινούν από διαφορετικές αφετηρίες, έχουν διαφορετικά προβλήματα και
εθνικές ιδιαιτερότητες, τρέφονται και
μεγαλώνουν από τις εθνικές πολιτικές λιτότητας, από την σκληρή γραμμή της
Ευρωπαϊκής Ένωσης, και διατρανώνουν την επιθυμία των πολιτών αφενός για
ανεξαρτησία, και αφετέρου για μια διαφορετική Ευρώπη. Μια Ευρώπη κοινωνική,
αλληλέγγυα με δημοκρατικές δομές . Μια Ευρώπη της ισότητας στην οποία δεν θα
κυριαρχεί η Γερμανία αλλά οι ίδιοι οι πολίτες. Το έχουμε πει πάρα πολλές φορές,
πως για να συνεχίσει να υπάρχει η Ευρώπη, οφείλει να αλλάξει ριζικά. Αλλιώς, τα αποσχιστικά κινήματα θα
πολλαπλασιάζονται και η επιθυμία των πολιτών για αλλαγή και απεμπλοκή θα
μεγαλώνει. Μπορεί η Ευρώπη να υποδέχθηκε το αποτέλεσμα με ανακούφιση όμως
υπάρχει έντονος προβληματισμός για το μέλλον και το σίγουρο είναι ότι η
σημερινή Ευρώπη είναι πιο κατακερματισμένη από ποτέ.
