ΘΑ ΣΗΚΩΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΤΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ;

Στον Πρωθυπουργό του Βελγίου, Χέρμαν βαν Ρόμπαϊ, και στη βαρόνη Άστον του Απχόλαντ, κοινοτική επίτροπο της Βρετανίας σε θέματα εμπορίου, κατέληξαν οι ηγέτες των ‘’27’’ της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις θέσεις του Προέδρου και υπουργού Εξωτερικών, αντιστοίχως. Μπορεί οι ‘’27’’ να έφυγαν ευχαριστημένοι από τις Βρυξέλλες μετά τη συνεδρίαση, αλλά κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει ότι η Ευρώπη βγήκε κερδισμένη από αυτή τη διαδικασία. Ειδικότερα, όσον αφορά τη θέση του υπουργού Εξωτερικών, ή αλλιώς Ύπατος εκπρόσωπος της Εξωτερικής Πολιτικής και Ασφάλειας όπως αναφέρεται στη συνθήκη της Λισαβόνας, ανάμεσα σε πολύ γνωστά ονόματα (Μάσιμο Ντ’ Αλέμα, Ντέιβιντ Μίλιμπαντ), τα οποία θα έδιναν σαφώς διαφορετική αίγλη στη θέση, επιλέχθηκε ένα παντελώς άγνωστο πρόσωπο με διπλωματική απειρία. Επίσης, ο Χέρμαν βαν Ρόμπαϊ, δεν έχει κλείσει καν χρόνο στην πρωθυπουργία της χώρας του και ακόμα και από τους ίδιους τους υποστηρικτές του θεωρείται μη χαρισματικός.
Η επιλογή των προσώπων θέτει από μόνη της θέμα διαδικασίας. Η Ευρώπη ακολούθησε το γνωστό δρόμο του παρασκηνίου και της διατήρησης των ισορροπιών. Και στο σημείο αυτό, το οξύμωρο είναι ότι ενώ στόχος της συνθήκης της Λισαβόνας είναι να κάνει πιο δημοκρατική, πιο διαφανή και πιο αποτελεσματική την Ευρώπη και να φέρει τους ευρωπαϊκούς θεσμούς πιο κοντά στον πολίτη, η επιλογή αυτών των δυο προσώπων μόνο δημοκρατική δεν ήταν, και μόνο η πρώην Πρόεδρος της Λετονίας Βάιρα Βίκε Φράιμπεργκα δήλωσε την υποψηφιότητά της με όραμα και πρόγραμμα. Το αποτέλεσμα αυτού του ‘ορισμού’ των δυο Ευρώ- αντιπροσώπων, συνεπικουρούμενων από τον Πρόεδρο της Κομισιόν Μπαρόζο, έχει ως συνέπεια αυτό το τρίο που δημιουργείται να μην μπορεί να σταθεί με αξιώσεις απέναντι στον Μπαράκ Ομπάμα, τον Βλάντιμιρ Πούτιν ή τον Χου Ζιντάο και τον Λούλα. Δεν είναι λοιπόν παράλογο που σύσσωμος ο ευρωπαϊκός τύπος στιγμάτισε τις επιλογές των ‘’27’’, και μάλιστα με ιδιαίτερα επικριτικές εκφράσεις: ‘’Μια ακόμα χαμένη ευκαιρία’’, ‘’η ήπειρος απομακρύνεται από το τραπέζι των μεγάλων’’, ‘’δυο άχρωμα πρόσωπα χαμηλού προφίλ’’ κτλ.
Εξαρχής, ο συμβιβασμός ήταν ιδιαίτερα δύσκολος. Ο πρόεδρος έπρεπε να είναι Χριστιανοδημοκράτης, ο υπουργός εξωτερικών έπρεπε να είναι Σοσιαλδημοκράτης, και ένας εκ των δυο έπρεπε να είναι γυναίκα. Επίσης, ο υπουργός, ο οποίος είναι ταυτόχρονα και αντιπρόεδρος της Κομισιόν δεν ‘έπρεπε’ σε καμία περίπτωση να επισκιάζει τον ‘διάσημο’ και πανίσχυρο Μπαρόζο. Ο δε πρόεδρος, έπρεπε να ήταν χαμηλών τόνων ώστε να μην μπορεί να σηκώσει κεφάλι στους μεγάλους της Ευρώπης. Επίσης, το σημαντικότερο απ’ όλα, είναι ότι ένας εκ των δυο έπρεπε να χαίρει της εκτίμησης του γαλλογερμανικού άξονα, και ο άλλος να προέρχεται από την ‘αυτόνομη’ Βρετανία, η οποία αν και δεν βρίσκεται στο στενό πυρήνα των υποστηρικτών της Ε.Ε, διατηρεί πάντα προνομιακές σχέσεις με τις ΗΠΑ. Καταλαβαίνει λοιπόν κανείς πως οι επιλογές των δυο προσώπων ήταν ‘άχρωμες’ , διότι προφανώς οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν ήθελαν να επιλέξουν ισχυρές προσωπικότητες αλλά πρόσωπα τα οποία θα μπορούσαν να διασφαλίσουν τις ισορροπίες στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Προτιμήθηκε λοιπόν η συναίνεση και όχι η πραγματική ισχυροποίηση της Ευρώπης. Αλλά ας μην ξεχνάμε ότι από τη γέννησή της, η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρούσε πάντα με μικρά βήματα και μεγάλους συμβιβασμούς.
Ο Χένρι Κίσινγκερ είχε θέσει πριν από 30 περίπου χρόνια ένα ερώτημα το οποίο είναι πολύ επίκαιρο σήμερα: ‘’Όταν θέλω να μιλήσω με την Ευρώπη, ποιον θα παίρνω τηλέφωνο;’’. Αν μη τι άλλο, η απάντηση εξαρτάται άμεσα από τις κινήσεις του νέου προέδρου και υπουργού εξωτερικών της Ε.Ε. Η Συνθήκη της Λισαβόνας, η οποία είναι υπεύθυνη για τη θέσπιση των δύο νέων θέσεων, είναι εξαιρετικά ασαφής ως προς τις εξουσίες και τις αρμοδιότητες που τους εκχωρούνται. Η μόνη συγκεκριμένη αρμοδιότητα του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι να προεδρεύει των συμβουλίων και των συνόδων κορυφής. Εκτός από αυτό, γίνονται κάποιες αόριστες αναφορές στο καθήκον του να προωθεί τη συνεννόηση και τη συμφωνία και να εκπροσωπεί την Ε.Ε στη διεθνή σκηνή. Είναι αμφίβολο όμως, αν θα σχηματίσει κάποιος τον αριθμό του ‘’τηλεφώνου’’ της Ε.Ε αν πρόκειται για κάποιο ιδιαίτερα σοβαρό θέμα. Το πιθανότερο είναι να προτιμήσει να συνομιλήσει ξανά με το Λονδίνο, το Παρίσι ή το Βερολίνο.