ΜΑΙΝΕΤΑΙ ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΟΣΜΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Μετά από την Ελλάδα, παρατηρούμε πως πολλές χώρες βρίσκονται «στο κόκκινο». Η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και ίσως η Ισπανία αναμένεται να έχουν παρόμοια οικονομικά προβλήματα και να στραφούν στην Ε.Ε για οικονομικά πακέτα διάσωσης. Όλες οι χώρες μαζί με τις οικονομίες τους, είτε είναι προβληματικές, είτε ανθίζουν, αποτελούν τη λεγόμενη κοσμοοικονομία. Θεσμοί της κοσμοοικονομίας είναι οι αγορές, οι ανταγωνιζόμενες εταιρείες, ένα πλήθος κρατών και οι ελίτ που συνυπάρχουν στο πλαίσιο ενός διακρατικού συστήματος. Το νέο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί εδώ και δεκαετίες, βασίστηκε σε διεθνή καταμερισμό της εργασίας που καθόρισε τις σχέσεις μεταξύ των διαφόρων περιφερειών, καθώς και τις συνθήκες εργασίας σε κάθε περιφέρεια.
Στο μοντέλο της κοσμοοικονομίας , ο τύπος του πολιτικού συστήματος είναι άμεσα συνδεδεμένος με την τοποθέτηση κάθε περιοχής στο πλαίσιο της παγκόσμιας οικονομίας. Οι περιοχές της περιφέρειας επικεντρώνονται σε χαμηλά προσόντα, σε σκληρή εργασία και εντατική παραγωγή και εξαγωγή των πρώτων υλών. Μεταξύ των δύο άκρων (πυρήνα-περιφέρειας), βρίσκονται οι ημιπεριφέρειες. Οι περιοχές αυτές αντιπροσωπεύουν είτε κεντρικές περιφέρειες που βρίσκονται σε παρακμή ή περιφέρειες οι οποίες επιχειρούν να βελτιώσουν τη θέση τους στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Από οικονομική άποψη, οι περιοχές αυτές διατηρήθηκαν περιορισμένες, αλλά μειώθηκε η πρόσβασή τους σε διεθνείς τράπεζες και στην παραγωγή υψηλού κόστους υψηλής ποιότητας μεταποιημένων προϊόντων. Σε αντίθεση με τις περιοχές του πυρήνα, όμως, απέτυχαν να κυριαρχήσουν στο διεθνές εμπόριο και, επομένως, δεν ωφελήθηκαν στον ίδιο βαθμό με τις περιοχές του πυρήνα. Οι περιοχές της Ημι-περιφέρειας εξαρτώνται λιγότερο από τα κράτη του Πυρήνα, σε σχέση με τις περιοχές της Περιφέρειας. Έχουν περισσότερο διαφοροποιημένη οικονομία και ισχυρότερα κράτη. Οι εξωτερικές περιοχές, διατηρούν κατά κάποιο τρόπο το δικό τους οικονομικό σύστημα και οι περισσότερες παραμένουν εκτός της σύγχρονης παγκόσμιας οικονομίας. Δηλαδή, δεν έχει νόημα να μιλούμε για ημιπεριφερειακές παραγωγικές διαδικασίες. Η Ρωσία είναι ίσως το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα. Στους πρώτους αιώνες της παγκόσμιας ανάπτυξης του συστήματος, η Βορειοδυτική Ευρώπη αποτέλεσε τον πυρήνα, η Μεσογειακή Ευρώπη την Ημι-Περιφέρεια και η Ανατολική Ευρώπη και το δυτικό ημισφαίριο (και μέρος της Ασίας), την Περιφέρεια. Μέχρι το τέλος του 20ου αιώνα, ο πυρήνας αποτελείται από τις πλούσιες βιομηχανικές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ιαπωνίας, στην Ημιπεριφέρεια περιλαμβάνονται πολλά μεγάλα ανεξάρτητα κράτη έξω από τη Δύση, και φτωχές, πρόσφατα ανεξάρτητες αποικίες αποτελούν κυρίως την Περιφέρεια.
Η Ελλάδα και οι χώρες που αναφέρθησαν στην αρχή, είναι μεταξύ περιφέρειας και ημι-περιφέρειας. Είναι χώρες με ανίσχυρες, πλέον, οικονομίες, οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις πλούσιες βιομηχανικές χώρες (π.χ Γερμανία). Οι οικονομίες της κοσμοοικονομίας είναι άνισες και για τον λόγο αυτό δεν προκαλεί εντύπωση η θεωρία που έχει αναπτυχθεί τελευταία περί χωρισμού της ευρωζώνης στα δυο: στις ισχυρές χώρες του Ευρώ, και στα PIGSS. Στο κοσμοσύστημα μαίνεται ένας οικονομικός πόλεμος και η κατάληξή του είναι αβέβαιη. Και πλέον ο πόλεμος δεν είναι όπως παλιά όταν υπήρχε η μάχη μεταξύ κρατών ή συνασπισμών κρατών. Τώρα υπάρχει ένας αστάθμητος παράγοντας ικανός να επηρεάσει σε τεράστιο βαθμό τις εξελίξεις. Και αυτός ο παράγοντας δεν είναι άλλος από τις διεθνείς αγορές, οι οποίες μπορούν μέσα σε λίγες ώρες να καταστρέψουν μια εθνική οικονομία και κατ’ επέκταση μια ολόκληρη χώρα.

ΤΟ ΒΡΑΔΥΦΛΕΓΕΣ 2011

Υπό την ασφυκτική πίεση της τρόικας για πλήρη υλοποίηση των επιταγών του Μνημονίου και της δυσπιστίας των εταίρων, που καθιστά δύσκολο στοίχημα την απρόσκοπτη ροή των δόσεων του δανείου των 110 δισ. ευρώ, καλείται η κυβέρνηση να εφαρμόσει τον αρκετά φιλόδοξο προϋπολογισμό του 2011. Ο προϋπολογισμός που εγκρίθηκε με αρκετές ενστάσεις από μέλη της κυβέρνησης την περασμένη βδομάδα, εμπεριέχει αρκετές δυσκολίες. Η περσινή μείωση μισθών, συντάξεων και επιδομάτων σε όλο τον δημόσιο τομέα έδινε ένα σημαντικό μεγάλο μαξιλάρι ασφαλείας στην κυβέρνηση. Όμως, το νέο οικονομικό έτος όλα θα κριθούν από την ικανότητα της κυβέρνησης να περιστείλει τις δαπάνες σε κρίσιμους τομείς, όπως η υγεία, η κοινωνική ασφάλιση και οι ΔΕΚΟ, εγχείρημα πολύ μεγάλο και ενδεχομένως χρονοβόρο. Η κυβέρνηση πρέπει να βαδίσει με πολύ γοργούς ρυθμούς, χωρίς να αφήσει ούτε μια μέρα να πάει χαμένη, δεδομένου ότι η περιστολή των ελλειμμάτων, κυρίως στις ζημιογόνες ΔΕΚΟ, πρέπει να πραγματοποιηθεί μέσα στους προσεχείς 2-3 μήνες. Εδώ και ένα χρόνο έχουν γίνει πολύ μικρά βήματα στην περιστολή των δαπανών του ευρύτερου δημοσίου τομέα, και τώρα η κυβέρνηση θα υποχρεωθεί να κάνει γρήγορο πετάλι στην ανηφόρα.
Το 2011 θα είναι αρκετά πιο σκληρό από το 2010. Μπορεί το 2010 με την περικοπή μισθών, συντάξεων και επιδομάτων να «φτώχυνε» ο Έλληνας, όμως το 2011 αναμένεται να είναι αρκετά πιο δύσκολη χρονιά. Αρχικά, με τον προϋπολογισμό του 2011, οι έλληνες καταναλωτές φορτώθηκαν τον υψηλότερο φόρο στο πετρέλαιο θέρμανσης το οποίο θα γίνει το ακριβότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρώπης. Επίσης, η αμόλυβδη βενζίνη θα είναι η δεύτερη πιο ακριβή στην Ευρώπη, ενώ ο βασικός συντελεστής του ΦΠΑ (23%) είναι ο τρίτος υψηλότερος μεταξύ των «27». Ακόμα, κατέχουμε πρωτιά στον πληθωρισμό, ο οποίος τρέχει πλέον στις μέρες μας με τον υψηλότερο ρυθμό (5,2%) στην Ε.Ε. Η ανεργία είναι αυτή τη στιγμή η τέταρτη μεγαλύτερη σε ολόκληρη την Ε.Ε. ενώ δεν αποκλείεται να «κερδίσουμε» και άλλες θέσεις, καθώς το 2011 θα εκτοξευτεί στο 14,6%, σύμφωνα με τις προβλέψεις της ίδιας της κυβέρνησης και όχι μόνο. Βάσει των όσων αναγράφονται στον νέο προϋπολογισμό, η κυβέρνηση θα πρέπει να εισπράξει 7,83 δισεκατομμύρια ευρώ περισσότερα από το 2010 και να περικόψει επιπλέον δαπάνες ύψους 6,5 δισεκατομμύρια ευρώ. Συνολικά, το ποσό που αναζητά το οικονομικό επιτελείο για το 2011 ανέρχεται στα 14,33 δισ. ευρώ για να καταφέρει να μειώσει το έλλειμμα, μόλις κατά 5 δισ. ευρώ (από τα 21,9 δισ. ευρώ που εκτιμάται ότι θα κλείσει φέτος το έλλειμμα, θα πρέπει να υποχωρήσει στα 16,8 δισ. ευρώ του χρόνου). Τα ζητήματα που απασχολούν όλους, όμως, είναι αν τελικά του χρόνου θα υπάρξουν απολύσεις στον δημόσιο τομέα και αν κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους θα αναγκαστεί η κυβέρνηση να καταφύγει σε νέα εισπρακτικά μέτρα. Οι ανησυχίες αυτές όμως εντείνονται δεδομένου ότι η κυβέρνηση ευελπιστεί πως ένα μεγάλο μέρος της αύξησης των εσόδων θα προέλθει από την πάταξη της φοροδιαφυγής. Όλοι παραδεχόμαστε ότι η φοροδιαφυγή ευημερεί στη χώρα μας, όμως και το τρέχον έτος η κυβέρνηση δεν μπόρεσε να δώσει συγκροτημένη λύση στο πρόβλημα. Πέρα από κάποιες σκόρπιες περιπτώσεις, ελάχιστα χρήματα μπήκαν στα ταμεία του κράτους και σχεδόν όλοι οι φοροδιαφεύγοντες συνεχίζουν ανενόχλητοι «τη δουλεία τους». Αμφίβολης αποτελεσματικότητας είναι και τα έσοδα από τον ΦΠΑ, καθώς είναι ηλίου φαεινότερο πως όταν η αγοραστική δύναμη του καταναλωτή μειώνεται συνεχώς το 2010, η μείωση αυτή θα ενταθεί τη χρονιά που μας έρχεται. Το κόστος θα είναι μεγάλο για την κοινωνία και προβλέπονται εξίσου μεγάλες αντιδράσεις. Πρέπει άμεσα η κυβέρνηση και όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης να αντιληφθούν την κρισιμότητα της κατάστασης. Το 2011 κινδυνεύει να είναι ένα βραδυφλεγές έτος, με όλη τη σημασία της λέξης και αποτελεί χρονιά ορόσημο η οποία είτε θα μας βγάλει από το τούνελ είτε θα μας οδηγήσει στη χρεοκοπία.

ΗΧΗΡΟ ΧΑΣΤΟΥΚΙ ΜΕ ΠΟΛΛΟΥΣ ΑΠΟΔΕΚΤΕΣ

Το σημαντικότερο συμπέρασμα του πρώτου γύρου των αυτοδιοικητικών εκλογών είναι η δέσμευση του Πρωθυπουργού ότι δεν θα οδηγηθεί η χώρα (τουλάχιστον άμεσα) σε πρόωρη εκλογική αναμέτρηση. Το βασικό είναι πως η χώρα απέφυγε, προς το παρόν, τις εκλογές. Δεν τις άντεχε στην παρούσα συγκυρία καθώς μια παρατεταμένη προεκλογική περίοδος θα έφερνε πολιτική αστάθεια και θα έβαζε σε σοβαρό κίνδυνο την χώρα η οποία φλερτάρει συνεχώς με την χρεωκοπία. Ο κ. Παπανδρέου με το δίλημμα που έθεσε, μερικώς δικαιώθηκε στην περιφέρεια Αττικής αλλά η μεγάλη αποχή σε επίπεδα Ευρωεκλογών 2009, έστειλε ένα σαφές μήνυμα στην κυβέρνηση και στο πολιτικό σύστημα: Ο κόσμος είναι εμφανώς απογοητευμένος και ταυτοχρόνως πεπεισμένος ότι με τη συμμετοχή του στην εκλογική αναμέτρηση δεν πρόκειται να αλλάξει πολλά πράγματα. Νιώθει ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού ότι η ψήφος του πλέον δεν μετράει. Και αυτό είναι το πιο ανησυχητικό μήνυμα των εκλογών.
Αν μαζί με την αποχή συνυπολογίσουμε το μεγάλο ποσοστό που συγκέντρωσαν τα λευκά και άκυρα ψηφοδέλτια, είναι ξεκάθαρο πως οι πολίτες γυρίζουν σταδιακά την πλάτη στα κόμματα. Μπορεί ο δικομματισμός για άλλη μια φορά να συγκέντρωσε υψηλά ποσοστά, αλλά δεν μπορεί κανείς εύκολα να μιλά για νίκη του ΠΑΣΟΚ ή της ΝΔ. Το ΠΑΣΟΚ έχασε πάνω από ένα εκατομμύριο ψήφους, έναν μόλις χρόνο μετά από τον εκλογικό θρίαμβο του 2009. Η ΝΔ εμφανίζεται ελαφρώς συσπειρωμένη αλλά σε καμία περίπτωση δεν προκύπτει η «ολική επαναφορά» για την οποία έκανε λόγο ο κ. Σαμαράς. Το εκλογικό σώμα ενδεχομένως να αντιλαμβάνεται ότι η τήρηση του μνημονίου είναι μονόδρομος για τη χώρα. Από την άλλη όμως δεν ήθελε να δώσει λευκή επιταγή στο ΠΑΣΟΚ και επέλεξε την αποχή, δεδομένου ότι δεν πείστηκε από το αντι-μνημονιακό μέτωπο που είχε συγκροτήσει η αντιπολίτευση.
Ένα ακόμη σημαντικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι η πολιτική – εκλογική αμηχανία των πολιτών. Από τη µια πλευρά, έχουµε µια κυβερνητική πολιτική που αποδοκιμάζεται ποικιλοτρόπως από µια ευρύτατη αλλά ετερόκλητη πλειονότητα πολιτών. Και πρόκειται για μια αποδοκιμασία που δεν βρίσκεται στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα και ούτε είναι απόρροια μόνο κάποιου δημοσκοπικού ευρήματος. Εκφράστηκε στην κάλπη, αλλά το πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι δεν πήρε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά καθώς δεν αναδεικνύεται κάποια άλλη πολιτική δύναμη ικανή να αντικαταστήσει τη σηµερινή κυβερνητική πλειοψηφία. Ακόµη και σε χαµηλά ποσοστά, το ΠΑΣΟΚ παραµένει ισχυρότερο από τους αντιπάλους του.
Το ΠΑΣΟΚ όμως δεν µπορεί να συνεχίσει να κυβερνά βέβαιο ότι όλα βαίνουν καλώς. Παραμένει πρώτο κόμμα όμως το καμπανάκι χτύπησε. Είναι προφανές ότι δεν έχει τη δυναμική που είχε ένα χρόνο πριν και το γεγονός αυτό δεν πρέπει να περνάει απαρατήρητο από το κυβερνητικό επιτελείο. Η αντιπολίτευση, από την πλευρά της, και ειδικά η ΝΔ, δεν µπορεί να καρπωθεί τη δυσαρέσκεια, μιας και δεν διαθέτει ακόµη ούτε πειστική πρόταση εξουσίας, ούτε τα πρόσωπα που θα την υπηρετήσουν. Προφανώς, η κυβέρνηση βγήκε αποδυναμωμένη από το αποτέλεσµα. Αυτό, όµως, δεν είναι καταστροφικό. Καταστροφικό θα αποδειχτεί µόνο αν δεν καταλάβει πλήρως και εγκαίρως τι θέλησαν να της πουν οι πολίτες. Οι πολίτες είπαν στο ΠΑΣΟΚ να αλλάξει ρότα και να προχωρήσει με περισσότερη αποφασιστικότητα και αποτελεσματικότητα την πολιτική του και κυρίως να ανοίξει τα μάτια και τα αυτιά του και να αφουγκραστεί τα προβλήματα της κοινωνίας.