ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Δεν συνηθίζουμε σ’ αυτή τη στήλη να ασχολούμαστε και δεύτερη συνεχόμενη φορά με το ίδιο θέμα, όμως η κρισιμότητα και το ειδικό βάρος που έχει πιθανή αναδιάρθρωση του ελληνικού δημοσίου χρέους, δε μας αφήνει περιθώρια για την ανάλυση άλλου πολιτικού ζητήματος. Τη βδομάδα που μας πέρασε, η ελληνική οικονομία πέρασε το δικό της Γολγοθά, καθώς η δημόσια συζήτηση για την αναδιάρθρωση, αύξησε σε δυσθεώρητα ύψη τα spreads. Η κυβέρνηση συνεχίζει να διαψεύδει την πιθανότητα, όμως τα δεδομένα δεν είναι με το μέρος της. Τα χρήματα που απαιτούνται για την πληρωμή των δανειακών μας υποχρεώσεων είναι πολλά και φαντάζει ανέφικτο να μαζευτούν σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Εκτός αυτού, η Τρόικα φαίνεται πως ετοιμάζεται να δείξει κίτρινες κάρτες σε πολλούς υπουργούς για το (μη) έργο τους και ακόμα και η επόμενη δόση του δανείου βρίσκεται στον αέρα.
Οι εταίροι μας δεν είναι ικανοποιημένοι το τελευταίο διάστημα με τις επιδόσεις της κυβέρνησης, γι’ αυτό το λόγο προτού συζητήσουν μια πιθανή αναδιάρθρωση, αναφέρουν ότι η Ελλάδα πρέπει πρωτίστως να εκπληρώσει τους στόχους του μνημονίου. Αυτό είναι λογικό διότι αν η χώρα μας δεν καταφέρει να τονώσει την ανάπτυξη και να παράξει πρωτογενές πλεόνασμα, οποιαδήποτε συζήτηση ή απόφαση για τη μείωση του χρέους, απλώς θα κρύψει για λίγο τα προβλήματα κάτω από το χαλί. Τακτική η οποία ακολουθείται εδώ και πολλά χρόνια και μας οδήγησε στην οδυνηρή κατάσταση που βρισκόμαστε. Αν η Ελλάδα πάρει μακροπρόθεσμα μέτρα, τότε θα μπορεί να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση χρέους έχοντας την έξωθεν καλή μαρτυρία. Στο κείμενο συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 25ης Μαρτίου αναφέρεται μάλιστα ότι «αν βάσει της ανάλυσης βιωσιμότητας, συνάγεται ότι ένα πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής δεν μπορεί ρεαλιστικά να επαναφέρει το δημόσιο χρέος σε μια βιώσιμη πορεία, υποχρεούται να προσέλθει καλόπιστα σε ενεργές διαπραγματεύσεις με τους δανειστές του για να εξασφαλίσει την άμεση συμμετοχή τους στην αποκατάσταση της βιωσιμότητας του χρέους». Με λίγα λόγια, αυτή είναι η λεγόμενη «φιλική αναδιάρθρωση», κατά την οποία το κράτος-μέλος διαβουλεύεται με τους δανειστές σχετικά με το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους, με σκοπό τη διαπραγμάτευση κατάλληλων λύσεων, απαιτεί διαπραγμάτευση με τους πιστωτές δηλαδή και με εγγύηση του ΔΝΤ, της Ε.Ε. και της ΕΚΤ κι όχι τη μονομερή απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης.
Οι επιπτώσεις από την πιθανή αναδιάρθρωση διαφέρουν ανάλογα με τη μορφή που θα έχει. Την περασμένη βδομάδα αναλύσαμε δυο μορφές. Εκτός από την επιμήκυνση του χρέους, συζητείται, ακόμα και από κυβερνητικά στελέχη, το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων. Ενδεχόμενο «κούρεμα» θα είναι καταστροφικό. Ενδεικτικά, τα ασφαλιστικά ταμεία έχουν στην κατοχή τους κρατικά ομόλογα ύψους περίπου 27 δισ. ευρώ. «Κούρεμα» π.χ. κατά 40% σημαίνει απώλειες περίπου 9,5 δισ. ευρώ και τεράστια προβλήματα στην καταβολή συντάξεων. Ακόμα, οι ελληνικές τράπεζες κατέχουν κρατικά ομόλογα ύψους περίπου 45 δισ. ευρώ. Ανάλογο κούρεμα 40% θα σημάνει απώλεια περίπου 18 δισ. Και στο σημείο αυτό ελλοχεύει ο κίνδυνος να ξεπουληθούν σε πολύ χαμηλή τιμή σε ισχυρούς ξένους ομίλους.
Η πιθανότητα αναδιάρθρωσης δεν θα πρέπει να δαιμονοποιείται, ούτε όμως να θεωρείται η λύση όλων των προβλημάτων. Πολλές χώρες έχουν προχωρήσει σε αναδιάρθρωση δημοσίου χρέους. Το ελληνικό χρέος έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με το χρέος χωρών όπως η Αργεντινή (2001-05), ο Ισημερινός (2000) και η Ουρουγουάη (2003). Στην περίπτωση της Ελλάδας, οι κάτοχοι του χρέους είναι ομολογιούχοι. Ακόμα, το 90% των ομολόγων της χώρας μας έχουν εκδοθεί με βάση τον ελληνικό νόμο που σημαίνει ότι η Ελλάδα μπορεί να αλλάξει τον νόμο για να επιλύσει διαδικαστικά θέματα που μπορούν να προκύψουν στην πορεία. Υπάρχουν όμως και αρνητικά που μπορούν θα προκύψουν σε πιθανή αναδιάρθρωση. Το μεγαλύτερο απ’ όλα είναι ότι μεγάλο μέρος των ομολόγων (περίπου 30%) βρίσκεται στα χέρια ελληνικών θεσμικών επενδυτών (τράπεζες,ασφαλιστικά ταμεία,αμοιβαία κεφάλαια κ.λπ.) και μια επικείμενη αναδιάρθρωση θα προκαλέσει σημαντικές απώλειες στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Τέλος, το ελληνικό χρέος είναι σε ευρώ, που σημαίνει ότι το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα, σε πιθανή αναδιάρθρωση χώρας-μέλους της ευρωζώνης θα πληγεί. Πολλά μπορεί να πει κανείς για την αναδιάρθρωση. Πολλοί τάσσονται υπέρ της και άλλοι κατά της. Αυτό που προέχει όμως είναι να γίνει αναδιάρθρωση πολιτικής από την κυβέρνηση. Να λάβει μέτρα ικανά να καταστήσουν την οικονομία μας ανταγωνιστική και σε βάθος χρόνου πλεονασματική.