Η ΚΡΙΣΗ ΔΙΑΧΕΕΤΑΙ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΥΡΗΝΑ

Όπως έχει αναφερθεί και παλαιότερα σ’ αυτή εδώ τη στήλη, το παγκόσμιο σύστημα έχει εξελιχθεί σε κοσμοσύστημα και η οικονομία που κυριαρχεί στον κόσμο είναι η καπιταλιστική κοσμοοικονομία. Όταν μιλούμε για κοσμοσύστημα εννοούμε έναν κόσμο συνδεδεμένο μέσω πολύπλοκων δικτύων οικονομικών σχέσεων ανταλλαγής (παγκόσμια οικονομία ) στον οποίο κυριαρχεί η διχοτόμηση κεφαλαίου- εργασίας, η ατέρμονη συσσώρευση κεφαλαίου μεταξύ ανταγωνιστικών δρώντων και εν τέλει δημιουργείται μιας συνεχής διαμάχη και τριβή μεταξύ αυτών των δρώντων. Η καπιταλιστική κοσμοοικονομία χρειάζεται τα κράτη, χρειάζεται το διακρατικό σύστημα και την περιοδική ανάδυση και εναλλαγή ηγεμονικών δυνάμεων. Προτεραιότητα της κοσμοοικονομίας δεν είναι η διατήρηση της ηγεμονίας, αλλά η αέναη συσσώρευση κεφαλαίου, η οποία μπορεί να επιτευχθεί όταν υπάρχει ένα διαρκώς εναλλασσόμενο σύνολο πολιτικών και πολιτισμικών κατισχύσεων, μες στο οποίο μπορούν να ελίσσονται οι καπιταλιστικές επιχειρήσεις, εξασφαλίζοντας μεν την υποστήριξη των κρατών, αλλά και προσπαθώντας πάντοτε να ξεφύγουν από την επιβολή τους.
Το κοσμοσύστημα αποτελείται από τις χώρες του Πυρήνα, της Ημιπεριφέρειας, της Περιφέρειας ενώ υπάρχουν και οι εξωτερικές χώρες. Οι κατηγορίες περιγράφουν τη θέση κάθε περιοχής στο πλαίσιο της παγκόσμιας οικονομίας, καθώς και ορισμένα εσωτερικά πολιτικά και οικονομικά χαρακτηριστικά. Τα κράτη του Πυρήνα, έχουν τα μεγαλύτερα κεφάλαια παραγωγής, είναι στρατιωτικά ισχυρά, και διατηρούν ένα μεγάλο μέρος του πλεονάσματος του συνόλου της παγκόσμιας οικονομίας. Από την άλλη, οι περιοχές της περιφέρειας επικεντρώνονται σε σκληρή εργασία και εντατική παραγωγή και εξαγωγή των πρώτων υλών. Μεταξύ των δύο άκρων (πυρήνα-περιφέρειας), βρίσκονται οι ημιπεριφέρειες. Οι περιοχές αυτές αντιπροσωπεύουν είτε κεντρικές περιφέρειες που βρίσκονται σε παρακμή ή περιφέρειες οι οποίες επιχειρούν να βελτιώσουν τη θέση τους στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Από οικονομική άποψη, οι περιοχές αυτές διατηρήθηκαν περιορισμένες, αλλά μειώθηκε η πρόσβασή τους σε διεθνείς τράπεζες και στην παραγωγή υψηλού κόστους υψηλής ποιότητας μεταποιημένων προϊόντων. Σε αντίθεση με τις περιοχές του πυρήνα, όμως, απέτυχαν να κυριαρχήσουν στο διεθνές εμπόριο και, επομένως, δεν ωφελήθηκαν στον ίδιο βαθμό με τις περιοχές του πυρήνα. Οι περιοχές της Ημι-περιφέρειας εξαρτώνται λιγότερο από τα κράτη του Πυρήνα, σε σχέση με τις περιοχές της Περιφέρειας. Έχουν περισσότερο διαφοροποιημένη οικονομία και ισχυρότερη κράτη. Οι εξωτερικές περιοχές, διατηρούν κατά κάποιο τρόπο το δικό τους οικονομικό σύστημα και οι περισσότερες παραμένουν εκτός της σύγχρονης παγκόσμιας οικονομίας.
Εδώ και πολλούς μήνες, η άποψη των ευρωπαίων εταίρων, ήταν ότι οι φτωχές και ‘προβληματικές’ χώρες του Νότου, δηλαδή οι χώρες της περιφέρειας, κινδυνεύουν να τινάξουν στον αέρα το Ευρώ λόγω του μεγάλου δημοσίου χρέους τους. Οι χώρες αυτές κατηγορήθηκαν ότι λόγω της αδυναμίας τους για δημοσιονομική πειθαρχία, βάζουν σε κίνδυνο το κοινό νόμισμα και δεν ήταν λίγοι εκείνοι που ήθελαν να πετάξουν τις χώρες αυτές από το Ευρώ. Η χώρα μας και η Πορτογαλία αποτελούν τα καλύτερα παραδείγματα. Τώρα όμως η κρίση από την περιφέρεια διαχέεται στις χώρες του πυρήνα. Η Ιταλία με ένα ΑΕΠ της τάξης των 1,5 τρις ευρώ και ούσα η 8η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, βρίσκεται ένα βήμα από την οικονομική καταστροφή και την προσφυγή στο μηχανισμό στήριξης. Όταν όμως το δημόσιο χρέος της αγγίζει τα 1,9 τρις ευρώ, φαντάζει εξαιρετικά δύσκολο να μπορέσει ο ευρωπαϊκός μηχανισμός να ‘σηκώσει’ το ιταλικό πρόβλημα. Με την κατάσταση στην Ιταλία, αλλά και με το υποβόσκον πρόβλημα σε Γαλλία, Αυστρία, Βέλγιο και Γερμανία, συμπεραίνεται αυτό το οποίο φαινόταν εδώ και πολύ καιρό αλλά κάποιοι δεν ήθελαν και συνεχίζουν να μη θέλουν να το κοιτάξουν κατάματα: το οικονομικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές χώρες είναι κατά βάση ευρωπαϊκό και όχι τόσο τοπικό. Το πρόβλημα χρέους απειλεί να καλύψει το σύνολο των μελών της ευρωζώνης και ακόμα και την ώρα αυτή λύσεις ριζοσπαστικές και αποφασιστικές δεν δίνονται από τις ηγεσίες. Αν συνεχιστεί η ηγεμονία των αγορών και η πολιτική ακινησία, σε λίγο καιρό το ερώτημα που μας έθεσαν οι εταίροι μας για παραμονή στο Ευρώ ή επιστροφή στη δραχμή θα γίνει ευρωπαϊκό ζήτημα μιας και το μέλλον του ευρώ θα απειλείται σοβαρά και θα κινδυνεύσουν τα μέλη της ευρωζώνης με υποχρεωτική επιστροφή τους στα παλαιά εθνικά τους νομίσματα ή σε ένα νέο ευρώ δυο και παραπάνω ταχυτήτων.